Jaargang 2027

• In verschillende (Europese) landen wordt georganiseerde criminaliteit niet enkel strafrechtelijk, maar ook bestuurlijk aangepakt. Dit betekent dat bestuurlijke overheden, zoals steden en gemeenten, ook een verantwoordelijkheid nemen in de aanpak van het fenomeen via hun eigen bevoegdheden. Dit houdt onder andere in dat bestaande reglementering versterkt wordt en dat erop de naleving ervan wordt toegezien. Zo moet vermeden worden dat criminelen eenvoudigweg bedrijfjes oprichten om criminele vermogens wit te wassen of om activiteiten te camoufleren en moet ervoor gezorgd worden dat, indien duidelijk wordt dat er criminele activiteiten gepleegd worden, panden gesloten worden, vergunningen ingetrokken en het verwerven van extra (crimineel) vermogen (tijdelijk) een halt wordt toegeroepen. Het is evident dat complementariteit met de strafrechtelijke aanpak is aangewezen en coördinatie noodzakelijk is. Vanuit de gerechtelijke wereld wordt de bestuurlijke aanpak aangemoedigd en wordt ook de politie gevraagd dit te ondersteunen. Als scharnier tussen gerechtelijke en de bestuurlijke wereld is de politie hier goed voor geplaatst. De vraag stelt zich echter of de grenzen tussen wat nu reeds niet altijd helder is, namelijk het onderscheid tussen gerechtelijke en bestuurlijke politie, niet nog meer op proef worden gesteld en dit zowel op het beleidsmatige als operationele niveau. Wie stuurt wie aan en wanneer? Wie houdt toezicht? Welke informatie kan worden gedeeld tussen de verschillende partners, hoe worden informatiestromen gescheiden en hoe en door wie kunnen de resultaten opgevolgd worden?  Complementariteit met de strafrechtelijke aanpak is aangewezen om niet enkel daders op te sporen, te vervolgen en te berechten, maar ook om de criminele activiteiten en winsten.Toen het fenomeen georganiseerde criminaliteit beleidsmatige aandacht begon te krijgen in de landen van de Europese Unie, werd sterk ingezet op een (internationale) politiële en justitiële aanpak. In diezelfde jaren leerden we echter een bestuurlijke aanpak zinvol kan zijn om de politiële en justitiële te versterken. Ondertussen werd de bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit in een aantal Europese landen uitgerold waarbij een belangrijke taak voor niet alleen de politie, maar vooral administratieve besturen, waaronder steden en gemeenten, is weggelegd.

• De uitdagingen op het vlak van leefmilieu hebben belangrijke veiligheidsdimensies. Negatieve ontwikkelingen zoals het verlies van biodiversiteit of de gevolgen van de klimaatverandering grijpen sneller om zich heen dan aanvankelijk werd verwacht. Natuurrampen, schaarste aan grondstoffen en overbevolking vormen een explosieve cocktail die op zijn beurt leidt tot onrust en maatschappelijke conflicten. Handhavingsinstrumenten worden hierbij ingezet om de impact van deze fenomenen enigszins te beheersen. De traditioneel gebaande paden worden hierbij vaak verlaten: niet-statelijke actoren zoals NGO’s spelen omwille van hun expertise en terreinervaring hierin een voorname rol.

• Het geweldsmonopolie wordt doorgaans geïnterpreteerd alsof enkel de overheid, door middel van haar defensie- en veiligheidsdispositief, kan beschikken over het zogenaamde 'legaal geweld' om de bestaande (rechts)statelijke en sociaal-economische orde blijvend af te dwingen. Deze Hobbesiaanse veronderstelling staat in schril contrast met het Lockeiaans perspectief. Reeds voor de filosofische, de juridische en de feitelijke constructie van de staat bestonden er al andere -vaak private veiligheids- en defensiedispositieven- die nooit zijn weggeweest in de genese, de ontwikkeling en de uitbouw van de hedendaagse staat. Dit Cahier bespreekt ook ‘andere’ dan statelijke actoren en bestudeert de mate waarin zij al dan niet over middelen van dwang en geweld beschikken.

• Digitalisatie is het gebruik van digitale technologieën. Criminelen spelen hier al jaar en dag op in. Cybercriminaliteit zoals phishing, ransomware en malware is de afgelopen jaren alleen maar gegroeid. Het gebruik van digitale technologieën om criminaliteit te faciliteren is gemeengoed. Helpdeskfraude is een voorbeeld hiervan. Een ander voorbeeld is het gebruik van cryptocommunicatiediensten door criminelen. Digitale technologieën maken het steeds makkelijker om fake-content te creëren en te verspreiden. In virtuele werelden komt dezelfde criminaliteit voor als in de fysieke wereld, zoals diefstal, stalking, aanranding. Welke rol heeft de politie, bijvoorbeeld in de metaverse? Maar ook, welke rollen hebben private partijen, zoals de grote techbedrijven in het beschermen van hun gebruikers en het weren van niet-gewenst gedrag en content? Wat vraagt de steeds verdergaande digitalisatie van de politie en private partijen

Jaargang 2026

Cahiers Politiestudies (februari 2026), Jg. 2026/1, N° 78 (Antwerpen / 's-Hertogenbosch: Gompel&Svacina)
Themanummer: Mondiale dreigingen en de politie
Gasteditoren: Timo Kansil, Sven Bishop, Peter De Buysscher & Paul Sinning

• Gebeurtenissen ver weg hebben directe gevolgen in België en Nederland. In het veiligheidsdomein gaat dat om zeer uiteenlopende zaken zoals internationale situaties van oorlog en vrede, klassieke smokkel en handel van illegale goederen en via het internet gepleegde vermogenscriminaliteit. De diversiteit van deze dreigingen maakt dat de politie op allerlei verschillende wijzen reageert. Daarbij valt het gebiedsgebonden werk samen met nationale veiligheidstaken en internationale samenwerking. In dit Cahier zullen deze mondiale dreigingen worden behandeld. Steeds is daarbij de vraag hoe een mondiale dreiging moet worden begrepen, welke gevolgen deze voor de veiligheid in België en Nederland heeft en welke combinatie van activiteiten door de politie wordt ingezet om met deze dreigingen om te gaan.  

Cahiers Politiestudies (mei 2026), Jg. 2026/2, N° 79 (Antwerpen / 's-Hertogenbosch: Gompel&Svacina)
Themanummer: Publieke en private opsporing
Gasteditoren: Antoinette Verhage, Marc Cools, Nicolien Kop & Christianne de Poot

• Publieke en private opsporing verhouden zich op verschillende manieren tot elkaar: als twee kanten van één medaille, als elkaar opvolgende fasen in de strafrechtsketen of als twee sterk gescheiden werelden. Wat duidelijk is, is dat beide vormen van opsporing vandaag veranderingen ondergaan: maatschappelijke ontwikkelingen dwingen tot het inzetten van nieuwe methoden, nieuwe wetgeving biedt andere kaders om in te werken - ook wat toezicht op de sectoren betreft - en professionalisering zorgt voor nieuwe inzichten en aanpak. Waar de indruk vaak heerst dat publieke opsporing door de toegang tot allerhande formele databanken en het gebruik van dwang een meer verregaande of intrusieve vorm van opsporing kent, is dit niet altijd een goede weergave van de realiteit. Integendeel, de private opsporing loopt in sommige domeinen voorop – onder andere omdat zij soms op meer creatieve wijze aan opsporing moet doen. Bovendien zijn beide vormen van opsporing soms meer met elkaar verbonden dan op het eerste zicht zou lijken, bijvoorbeeld omdat dossiers elkaar kruisen of omdat er ook vormen van publiek/private of hybride opsporing ontstaan.

  In dit Cahier willen we actuele ontwikkelingen en uitdaging op het vlak van zowel publieke als private opsporing in kaart brengen, maar ook nagaan welke kruispunten er zijn tussen publieke en private opsporing.

Cahiers Politiestudies (september 2026), Jg. 2026/3, N° 80 (Antwerpen / 's-Hertogenbosch: Gompel&Svacina)
Themanummer: Neutraliteit van de politie
Gasteditoren: Lodewijk Gunther Moor, Timo Kansil, Eddy Deraedt & Patrick Loobuyck

• De politie is er voor iedereen. Dat vergt neutraliteit. Staat die neutraliteit onder druk bij het optreden van de politie bij grootschalige demonstraties? In Nederland gaan er stemmen rond dat het optreden van de politie bij de acties van boeren op snelwegen niet in verhouding staat ten opzichte van het optreden van de politie bij milieuprotesten op de snelweg van de actiegroep “Extinction Rebellion”. Brengen levensbeschouwelijke uitingen (bijvoorbeeld het dragen van hoofddoekjes en keppeltjes) de neutraliteit van de politie in gevaar? Deze en soortgelijke vragen komen in dit Cahier aan bod.  

Cahiers Politiestudies (december 2026), Jg. 2026/4, N° 81 (Antwerpen / 's-Hertogenbosch: Gompel&Svacina)
Themanummer: Gemeenschappelijke frontlijn
Gasteditoren: Auke Van Dijk, Janine Janssen, Evelien De Pauw & Cis Dewaele

• Het concrete politiewerk is zeer gevarieerd en brengt de politie in contact met tal van andere professionals in een poging urgente maatschappelijke problemen aan te pakken. Ook burgers hebben met tal van partijen te maken bij het oplossen van problemen. Naast politie zijn vele andere professionals actief op het sociaal domein en op het gebied van (openbare) gezondheid. Wat is er op lokaal niveau aan het veranderen en hoe ziet de gemeenschappelijke frontlijn eruit? En hoe dat te duiden?

Jaargang 2025

Cahiers Politiestudies (februari 2025), Jg. 2025/1, N° 74 (Antwerpen / 's-Hertogenbosch: Gompel&Svacina)
Themanummer: Politie en drugs
Gasteditoren: Sofie De Kimpe, Dirk Korf, Toine Spapens en Steven Debbaut

• Politie en drugs zijn sinds de criminalisering van bepaalde genotsmiddelen onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wat is het huidige criminaliteitsbeeld aangaande drugs bij de politie in België en Nederland? De politionele recherche lijkt ontzettend veel energie capaciteit te besteden aan de strijd tegen drughandel en -traffic. De vraag rijst wat dit nu allemaal oplevert? Hoe is het gesteld met het drugsbeleid in België en in Nederland? Kennen we andere vormen van politioneel drugbeleid in de wereld en wat leveren die op? Welk effect heeft het Belgische en Nederlandse drugbeleid teweeggebracht? Wat is de uitkomst van dit beleid ten aanzien van druggebruik? Het gebruik van drugs en de handel in drugs kan men moeilijk beschouwen als eenzelfde probleem en vergen een divergente aanpak. Hoe benadert me beide problemen in België en in Nederland? Zijn er verschillen en met welk verschillend resultaat? En tot slot, welke perverse neveneffecten zoals ondermijning, maar ook corruptie in de landbouw, etc. zien we verschijnen naar aanleiding van het drugbeleid? Noot: uiteraard wordt de term ‘drugs’ hier zeer breed gebruikt en verdient dit verdere afbakening.

Cahiers Politiestudies (mei 2025), Jg. 2025/2, N° 75 (Antwerpen / 's-Hertogenbosch: Gompel&Svacina)

Themanummer: Politie, inlichtingendiensten en veiligheidsdiensten
Gasteditoren: Philippe Debaets, Marc Cools, Peter Klerks & Joery Matthijs

• De verhouding tussen politie- en inlichtingendiensten hangt historisch gezien nauw samen met de totstandkoming van het politiebestel onder Franse impuls, gericht op het inwinnen van informatie. Het maakt nu deel uit van een integraal veiligheidsdispositief, waarbij het verzamelen en delen van informatie cruciaal is geworden in de strijd tegen het terrorisme. De finaliteit van inlichtingen- en politiediensten mag dan wel verschillend van aard zijn, de realiteit op het terrein vraagt om meer en betere samenwerking. Proactief handelen noopt tot het slopen van sommige ‘gegevensbeschotten’ tussen politie-, inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Deze evolutie staat op gespannen voet met de bescherming van fundamentele rechten en vrijheden en vereist voorafgaandelijk een fundamenteel maatschappelijk debat. Centraal hierin staat de afruil tussen burgerrechten en veiligheid.

Cahiers Politiestudies (september 2025), Jg. 2025/3, N° 76 (Antwerpen / 's-Hertogenbosch: Gompel&Svacina)
Themanummer: De financiële kant van criminaliteit
Gasteditoren: Thom Snaphaan, Antoinette Verhage, Geert Delrue, Wim Huisman & Manon Hoekstra

• Veel vormen van (georganiseerde) criminaliteit zijn winstgedreven. De maatschappelijke effecten die hiermee samenhangen zijn ernstig en onmiskenbaar, denk aan het invloeien van crimineel geld in het legale systeem en excessief geweld. Dergelijke maatschappelijke schade is ook een resultaat van de winstgedreven fraudevormen waarbij legitieme bedrijven misbruik maken van het financiële stelsel. Mensen en organisaties die frauderen en oneerlijk ondernemen kosten de samenleving niet alleen veel geld, maar kunnen ook een gevaar vormen voor de betrouwbaarheid van de producten of diensten die worden geleverd. Gelijk aan de variëteit aan deze delicten, hun verschijningsvormen en de betrokken plegers, zijn ook de actoren die zich richten op de financiële kant van de aanpak van deze vormen van criminaliteit divers. Zowel operationeel-tactisch als beleidsmatig en strategisch zijn er diverse actoren actief binnen dit domein. Naast de verschillende toezichthoudende organisaties, spelen verder ook private partijen, de zogenoemde poortwachters, in zowel België als Nederland een belangrijke rol. Ze leveren een relevante bijdrage aan de preventie en het kunnen bestrijden van deze vormen van criminaliteit. In dit Cahier zal een overzicht gegeven worden van de actuele stand van zaken op dit thema, en zal op basis daarvan de balans worden opgemaakt: hoe evolueren praktijk, beleid en onderzoek, en waar ligt ruimte voor verbetering?

Cahiers Politiestudies (december 2025), Jg. 2025/4, N° 77 (Antwerpen / 's-Hertogenbosch: Gompel&Svacina)
Themanummer: Digitalisatie van het politiewerk
Gasteditoren: Marielle den Hengst, Sofie De Kimpe, Evelien De Pauw & Wim Broer

• Digitalisatie, het gebruik van digitale technologieën in het politiewerk, is al even aan de gang en zal ook in de komende jaren veranderingen in het politiewerk met zich meebrengen. Politiefunctionarissen hebben steeds meer digitale hulpmiddelen tot hun beschikking. Door digitale hulpmiddelen is informatie makkelijker beschikbaar. Door mobiele technologie zijn ook steeds meer hulpmiddelen direct op straat in te zetten. Sociale media ondersteunen en veranderen de communicatie tussen politie en burgers. Processen versnellen door de inzet van technologieën. Welke competenties en vaardigheden zijn nodig? In hoeverre beïnvloedt digitalisatie het welzijn van politiemensen? Hoe ervaren ook burgers de steeds verdergaande digitalisatie van politiewerk? Wat is de impact van digitalisatie op de uitvoering van het politiewerk?