Naar een geïntegreerde politie? Noodzakelijk politiebeleid

Verwelkoming

Van cijfers naar impact: Hoe New Public Governance ook de geïntegreerde politie transformeert

Cathy Berx, Provinciegouverneur Antwerpen

18 september 2024

Dames en heren,

Tien jaar geleden werd de toekomst van de politie voornamelijk gedefinieerd vanuit de evaluatie van de politiehervorming. Er was een periode vóór de politiehervorming en een erna, en het was op basis van die evaluatie dat voorstellen tot verbetering werden geformuleerd.

Vandaag liggen nog indringender vragen voor: staat de politie voldoende open voor verandering? Slaagt ze erin om in te spelen op toekomstige evoluties? Welke politie wij willen in 2030? Welke rol wilt de politie, wilt u vervullen? Wat moet, kan en wil politie doen? Hoe, en met welke middelen zal politie dat kunnen doen?

Structuur is een belangrijk, maar lang niet het enige puzzelstuk. Net als de bestuurskracht van gemeenten en steden, staat ook de politiezorg onder druk:

Zo neemt de (lokale) politie een steeds prominentere rol op in het beantwoorden van maatschappelijke veiligheidsuitdagingen.

Tegelijk: kijken we soms niet al te makkelijk naar de politie om een leidende rol op te nemen in de aanpak van veiligheidsissues die beter elders, of in elk geval best integraal en dus met andere partners worden benaderd? Voldoende kwalitatieve medewerkers aantrekken op de hyperconcurrentiële arbeidsmarkt… makkelijk is dat niet.

Dat weet u beter dan ik.

Aan inspanningen om opvallend en aantrekkelijk omnipresent te zijn, ontbreekt het alvast niet. Tegelijk botsen we, botst u meer op statutaire limieten dan dat u flexibel kan inspelen op de legitieme verwachtingen van medewerkers.

De veerkracht van de (lokale) politie is in elk geval enorm. Dat ervaar ik elke dag weer. Tegelijk: biedt nog harder zwemmen, (nog) efficiënter werken het juiste, vol te houden antwoord?

Goede oplossingen veronderstellen immers de garantie van een gelijkwaardige politiezorg aan élke burger, in vergelijkbare omstandigheden, waar hij ook woont, werkt, feest, studeert of verblijft.

Het debat over fusies van steden en gemeenten, wakkert meteen het denken over schaal-vergroting, -verandering, of -optimalisatie bij politie aan. Gedegen onderzoek toont alvast het volgende aan:

• Schaalvergroting zorgt voor ‘robuustere’ organisaties;
• Interne schokken kunnen er beter door worden opgevangen;
• De continuïteit is beter verzekerd en de mogelijkheid tot het uitbouwen van (ops/ backoffice) expertise groter;
• Externe schokken kunnen gemakkelijker en sneller worden opgelost;
• Zone-overschrijdende uitdagingen kunnen vaker lokaal worden opgenomen;
• Betere basispolitiezorg en dienstverlening is er het -waarschijnlijke- gevolg van.

Schaalvergroting wordt vaak gekoppeld aan capaciteit. Dat is niet moeilijk te verstaan. Nochtans, het vergroten van het personeelskader en -bestand maakt een organisatie niet noodzakelijk slagkrachtiger.  Als meest eenvoudige parameter is capaciteit verleidelijk.

Academici stellen het causale verband tussen schaal en slagkracht nochtans in vraag.

• Behalve over het aantal medewerkers en/of de capaciteit -zo argumenteren ze- gaat het vooral ook over het aanwenden ervan op een efficiënte, doelgerichte en transparante manier (“de dingen goed doen”).
• Minstens even cruciaal is een goede “match” tussen de wensen en verwachtingen van de bevolking én de beleidsprioriteiten van de overheden (“de goede dingen doen”).
• Bovendien: dé ideale schaal bestaat niet. Meer evidence based (structurele) oplossingen voor uitdagingen en problemen vragen bovendien niet zelden meer tijd.

“We houden ons nooit bij het heden.

We lopen vooruit op de toekomst,

alsof die te langzaam komt en we haar gang willen versnellen;  

of we roepen het verleden terug,

om het vast te houden omdat het te snel verdwijnt…”, dacht en schreef Blaise Pascal, (Pensées, 172-47 voor de geïnteresseerden).

Herkent ook u die ambiguïteit?

In elk geval, naar analogie met de bestuurskrachtmeting, is de politiezorgkrachtmeting een handzaam instrument om even stil te staan, om een analyse van de eigen politiezorgkracht te maken en meer evidence based, structurele oplossingen uit te werken en te implementeren.

Ik zou durven inzetten op een netwerkende politie waar partners elkaar willen versterken in de waarde die ze voor de maatschappij moeten en willen creëren. Immers, schaarste op de arbeidsmarkt maakt samenwerking in netwerken binnen en buiten de politie noodzakelijk. Ze biedt ook mogelijkheden om budgettaire problemen op te vangen.

Slim samenwerken door kennis, expertise en schaarse budgetten te bundelen kan nu eenmaal oplossingen bieden of versnellen. Het ANPR-project, het Focus-project, … waarbij de federale politie (i.c. DRI) en PZ Antwerpen complementair en versterkend samenwerken zijn daar enkele mooie illustraties van.

Vele andere voorbeelden zullen vandaag de revue passeren of -wie weet- ontstaan.

Om al deze en andere te ontdekken redenen is het uitstekend dat Cahiers Politiestudies deze studiedag organiseert en meteen zorgde voor een sterke publicatie, opgezet als woord en tegenwoord.

Dat wens ik u ook vandaag: luister en spreek, zodat we samen wijzer worden. De politie, wat zeg ik: de hele samenleving, zal er bijzonder wel door varen, in de wetenschap dat het verhaal nooit af kan zijn.

Geniet, leer bij, deel en bouw vervolgens samen verder aan een waardenvol en gewaardeerd politiebeleid.

Veel dank!